Η περίοδος από τα μέσα του 18ου και κυρίως του 19ου μέχρι και τον 20ο αιώνα. Η μεταγενέστερη φάση της παρακμής της οθωμανικής ιστορίας οδηγεί στην εθνική συνειδητοποίηση και την εθνική χειραφέτηση των Βαλκανικών λαών, που σχηματίζονται είτε μέσω εθνικών επαναστάσεων είτε μέσω διπλωματικών εξελίξεων. Μας περιγράφουν οι ιστορικοί επιστήμονες: Ιάκωβος Μιχαηλίδης, επίκουρος καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Σπύρος Σφέτας, καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Βαλκανικής Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Αρετή Τούντα - Φεργάδη, καθηγήτρια Ελληνικής Διπλωματικής Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Χαράλαμπος Μηνάογλου διδάκτορας Νεότερης Ιστορίας στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.